مهارت نقشه خوانی و فهم صحیح از نقشه های یک پروژه اولین قدم در اجرای دقیق و اصولی آن و به شمار می رود.
به جرأت می توان ادعا نمود که بسیاری از اشتباهات اجرایی معلول برداشت اشتباه مهندسین مجری و عوامل اجرایی از نقشه هاو عدم مهارت لازم در نقشه خوانی است.
لذا آشنایی با علائم و استاندارد های موجود در نقشه و تسلط بر آن از معلومات ضروری به شمار رفته که باید با تکرار و تمرین تقویت گردد.
فازهای هر نقشه
نقشه ها معمولاً در سه فاز صفر، یک و دو ارائه می شود که امکان حذف یک یا دو مرحله اول در پروژه های کوچک و با اهمیت کمتر میسر است.
فاز صفر نقشه
در نقشه های صفر تنها به کلیات پرداخته شده و معمولاً فقط جهت توجیه و امکان سنجی اجرای طرح به کار می روند.
پلان های ساده، فاقد مقیاس و بدون نمایش جزئیات تنها جهت جانمایی فضاهای مختلف و ترسیم شمای کلی پروژه از ویژگی های این نقشه ها است.
در نقشه های فاز صفر یا همان فاز مطالعاتی باید بیشتر موارد زیر را مورد توجه قرار بدهیم؛
- اهداف پروژه
- آداب و رسوم آن منطقه
- وضعیت ساختمان های کناری
- ضوابط و استاندارد های مورد نیاز
- توجیه اقتصادی و فنی طرح اولیه
- نیازهای ضروری افراد برای بهره برداری از این پروژه
- شرایط اقلیمی پروژه مثل میزان نورگیری، میزان بارش، دما و …
- ویژگی های فرهنگی محیطی که پروژه را می خواهیم اجرا کنیم مثل بافت معماری
- و …
نقشه های فاز یک
نقشه های فاز یک دارای جزئیات بیشتر همراه با مقیاس و اندازه گذاری فضاها است، ولی همچنان ناقص بوده و در بردارنده بسیاری از جزئیات اجرایی نمی باشد.
ولی خب نقشه های فاز یک اطلاعات یک ساختمان را به صورت کامل ندارند مثل جزئیات نازک کاری و موارد دیگر. نقشه های فاز یک شامل، پلان، برش، نما و… هستند.
فاز دو
لذا پس از تایید نقشه های فاز یک توسط کارفرما، مرحله طراحی نقشه های فاز دو با کلیه دیتیل های اجرایی، ابعاد و اندازه گذاری، تعیین نوع مصالح و کلیه موارد ضروری برای اجرای طرح انجام می گیرد.
نکته مهمی که وجود داره این هست که قبل از طراحی و ترسیم نقشه های فاز دو معماری باید تمام نقشه های سازه،تاسیسات مکانیکی و برقی که در نقشه های فاز یک طراحی و ترسیم شده اند، مورد بررسی دقیق قرار بگیرند و در صورتی که هر گونه تداخلی که با همدیگر دارند باید در این مرحله آن تناقض و تداخل ها برطرف شوند.
انواع نقشه های ساختمانی و جزئیات مورد نیاز در مهارت نقشه خوانی
نقشه های هر پروژه در 4 بخش معماری، سازه، تاسیسات مکانیکی و برقی ارائه شده که به ترتیب اختصاراً با حروف A، S، M و E نامگذاری می شود.
در نقشه ها معمولاً برا نمایش هر قسمت از سه بخش اصلی شامل پلان، نما و برش استفاده می گردد.
اطلاعات بدست آمده از این سه قسمت در تکمیل یکدیگر بوده و در صورت لزوم یا وجود ابهام از نقشه های سه بعدی نیز استفاده می شود.
نقشه های معماری اولین قدم در طراحی یک پروژه به شمار می روند.
پلان کلی سازه، موقعیت قرارگیری پروژه در زمین، ابعاد و اندازه ها، فواصل آکس ستون ها و … در نقشه های معماری ارائه می شود.
این نقشه ها معمولاً شامل سایت پلان، کلیه نماهای ساختمان، پلان زیرزمین ها، همکف و نقشه های تیپ طبقات، پلان مبلمان، شیب بندی بام و برش هایی از قسمت های مختلف است.
جزئیات عناصر سازه ای یکی از حساس ترین قسمت های اجرایی هر ساختمان است که در نقشه های سازه ارائه می شود.
هرگونه سهل انگاری و برداشت اشتباه از این نقشه ها علاوه بر تبعات احتمالی در معماری یک ساختمان، عملکرد لرزه ای آن را نیز دچار مشکل می نماید.
لذا باید قبل از اجرا، هرگونه مغایرت و تناقص احتمالی با نقشه های معماری مورد بررسی قرار گرفته و ابهامات احتمالی به صورت مکتوب از طراح سازه استعلام و نسبت به رفع آنها اقدام گردد.
مشخصات مصالح، جزئیات ساخت و نصب سازه نگهبان و عناصر سازه ای شامل فونداسیون، تیرهای اصلی و فرعی، ستون ها، دیوارهای حائل و برشی، مهاربند ها و نوع اتصالات از مهم ترین بخش های ارائه شده در این نقشه ها است.
همچنین جزئیات ساخت تیرهای راه پله، جزئیات اجرای وال پست ها و نحوه اتصال دیوارهای بنایی به ستون ها نیز در این نقشه ها ارائه می گردد.
همواره در صفحه اول نقشه های سازه توضیحاتی پیرامون آن ارائه می گردد.
این بخش در عین سادگی یکی از مهم ترین قسمتهای هر نقشه است که باید قبل از اجرا با دقت مطالعه شود.
مواردی از قبیل نوع سازه و سیستم باربر جانبی، اصول کلی اجرایی، نوع ورق ها و میلگردها و خصوصیات مکانیکی آنها، مشخصات الکترودها، نحوه جوشکاری، نحوه خم و برش آهن آلات، نوع بتن، مقاومت مشخصه و عیار آن و آزمایش های ضروری مورد نیاز از مهم ترین آیتم های مورد اشاره در این بخش به شمار می رود.
در ادامه قسمتی از نقشه ها سازه نگهبان رو مشاهده می کنید.
آموزش بالابردن مهارت نقشه خوانی ساختمان
پلان چیست؟
یکی از اساسی ترین نقشه های ساختمانی ما پلان ها می باشند که اطلاعات زیادی از یک پروژه را به ما می دهند.
برای اینکه بتوانیم پلان یک ساختمان را ترسیم کنیم باید به صورت افقی آن ساختمان را با یک برش فرضی از ارتفاع دو سوم بِبُریم و از نمای بالا به آن ساختمان نگاه کنیم. هر چیزی که می بینیم را روی کاغذ ترسیم می کنیم که به آن پلان می گوییم.
داخل پلان ها اطلاعاتی مثل ابعاد و ضخامت دیوارها، محل قرارگیری ستون ها، محل قرارگرفتن درب ها و پنجره ها، محل قرارگیری فضاهای مختلف مثل آشپزخانه، اتاق خواب، پذیرایی و… و ارتباط شون با همدیگر وجود دارد.
برش (مقطع) چیست؟
نام دیگر برش، مقطع می باشد. اگر ساختمانی را با یک صفحه عمودی به صورت فرضی از یک جهت برش بزنیم و به یک سمت دلخواه آن نگاه کنیم، اگر هر چیزی که در آن سمت می بینیم را روی کاغذ ترسیم کنیم به آن برش می گوییم.
برای انجام دادن و ترسیم کردن برش به دوتا مورد نیاز داریم، اولی محل برش و دومی جهت دید بعد از انجام برش می باشد.
قطعاً یکسری ابهام هایی در پلان و نقشه های ساختمانی وجود دارد برای همین با دیدن برش آن قسمت، ابهام ها در ذهنمان برطرف می شوند.
در یک برش می توانیم دیوارهای برش خورده، ضخامت سقف، ابعاد و اندازه و محل قرار گرفتن درب و پنجره ها و ارتفاع طبقات را به صورت واضح ببینیم.
نما چیست؟
در مهارت نقشه خوانی اگر از قسمت شمال یا جنوب یا شرق یا غرب به یک ساختمان نگاه کنیم، چیزایی مثل ابعاد و اندازه درب ها و پنجره ها و کلاً نمای اون جهت رو می توانیم ببینیم.
سایت پلان چیست؟
قبل از اجرای هر نقشه ای باید اول ابعاد و موقعیت قرار گرفتن آن پروژه نسبت به ساختمان های کناری، خیابان ها و … سنحیده شود، برای همین یک نقشه ای داریم به نام سایت پلان که موقعیت قرار گرفتن پروژه را نسبت به ساختمان های کناری با مقیاس ۱:۲۰۰ نشان می دهد. مقیاس ۱:۲۰۰ یعنی هر ۱ سانتی متری که روی کاغذ ترسیم می کنیم به اندازه ۲ متر در واقعیت می باشد.
پلان تیپ طبقات چیست؟
یکی از اصلی ترین نقشه های معماری، پلان تیپ طبقات به همراه اندازه گذاری های دقیق می باشد، پلان طبقات را معمولاً با مقیاس ۱:۱۰۰ طراحی و ترسیم می کنیم.
مقیاس ۱:۱۰۰ هم یعنی هر ۱ سانتی متری که در نقشه ها ترسیم می کنیم معادل ۱ متر در واقعیت می باشد. این نکته را در آموزش نقشه خوانی در نظر داشته باشید.
آکس های شمالی یعنی آکس های بالای نقشه ها را با حروف انگلیسی یعنی A B C و … و آکس های غربی یعنی سمت چپ نقشه را با اعداد ۳ ۲ ۱ و … نشان می دهیم.
برش یا مقطع فونداسیون
ابعاد فونداسیون یعنی عرض و ارتفاع آن به همراه تعداد، قطر و طول آرماتورها را به صورت دقیق در یک سری برش هایی در داخل نقشه ها به ما می دهند.
پلان ستون گذاری
در پلان ستون گذاری، ستون ها را به انواع مختلفی تقسیم بندی می کنیم و هر کدام از آنها هم ممکن است که یک صفحه ستون خاصی داشته باشند.
نما و برش ستون های فلزی
در بالاتر گفتیم که ما ستون ها را در یک پروژه تیپ بندی می کنیم، در آموزش نقشه خوانی باید به یاد داشته باشیم که هر کدام از این تیپ ستون ها باید یک نما و حداقل چندتا برش در طبقات مختلف داشته باشند.
دیتیل های وصله ستون
در هر ستون و در هر قسمتی از سازه که ما کلاً وصله ای داشته باشیم باید دیتیل های مخصوص در نقشه ها وجود داشته باشند تا دقیقاً طبق این دیتیل ها اجرا را انجام دهیم.
پلان تیر ریزی
سایز و جهت قرار گرفتن هر کدام از تیرها در طبقات را با استفاده از پلان تیرریزی می توانیم متوجه شویم.
برش (مقطع) از فونداسیون و آرماتورهای ریشه ستون
ما باید برای هر کدام از تیپ های ستون ها و هر کدام از نوارهای فونداسیون حداقل یک دیتیل و برش داشته باشیم تا دقیقاً؛ سایز آرماتورها و فاصله های آنها از همدیگر، صخامت بتن مگر، عرض آن نوار و خیلی موارد دیگر را به ما نشان دهند.
دیتیل و جزئیات چاله آسانسور
دقیقاً مثل دیتیل های فونداسیون باید دیتیل و جزئیات چاله آسانسور هم در نقشه ها کامل به ما بدهند. در دیتیل زیر جزئیات یک چاله آسانسور را با توضیحات آن مشاهده می کنید.
نما و برش ستون های بتنی
در بالا هم اشاره ای کردم که باید از هر نوع تیپ ستونی که داریم یک نما ترسیم کنیم.
داخل این نمای ستون باید تعداد، قطر، فاصله آرماتورها، محل و طول همپوشانی وصله آرماتورها و خیلی موارد دیگر را مشخص کنیم.
برش (مقطع) ستون ها در مهارت نقشه خوانی
ببین در هر کدام از طبقات ممکن هست که تعداد، قطر، فاصله آرماتورها و خیلی موارد دیگر نسبت به طبقه پایینی و یا بعدی آن تفاوت داشته باشد، بنابراین باید در هر طبقه از هر کدام از تیپ های ستون ها یک برش داشته باشیم که دقیقاً این موارد را مشخص کرده باشد.
دیتیل و جزئیات آرماتوربندی تیرها
دقیقاً مثل ستون ها ما برای هر کدام از تیرها هم باید یکسری تیپ بندی داشته باشیم و در نقشه ها دیتیل و جزئیات دقیق آنها را نشان بدهیم.
Write a Comment