سازه ها و ساختمانهای معروف اجرا شده با سقف وافل

سقف وافل یا تیرچه‌های بتنی دو طرفه، یک دال بتن مسلح است که از تشکیل تیرچه‌های متعامد در هر دو جهت ایجاد می‌شود، دلیل نام گذاری وافل، شبکه های متعامد تیرچه ها در پایین (ریب ها) است؛ سقف‌های وافل به دلیل سختی مناسب و وزن کم آن نسبت به سقف های مشابه نظیر دال دوطرفه، دال یک طرفه، دال با کتیبه و تیرچه و بلوک، در دهانه‌های بلند مورد استفاده‌ی طراحان قرار می‌گیرد.

اجرای سقف یک سازه با استفاده از سیستم سقف وافل دارای مزایای فنی و اقتصادی فراوانی است که این امر موجب مقبولیت و محبوبیت این نوع سقف در بین کارفرمایان گردیده است.

در این مقاله سعی شده که به به معرفی سازه‌ها و ساختمان‌های شاخصی که در آن‌ها از سقف وافل استفاده شده است، پرداخته شود.

سقف وافل در کاخ آپادانا تخت جمشید

از مشهورترین سازه‌هایی که در آن از سقف وافل استفاده شده است، می‌توان به بنای باستانی تخت جمشید اشاره نمود که قدمتی در حدود ۲۵۰۰ساله (۵۱۸سال قبل از میلاد حضرت مسیح (ع)) را دارا است.

در بعضی از سقف‌های این عمارت با استفاده از الوارهای متعامد، که جهت باربری دوطرفه‌ی سقف از آن‌ها بهره گرفته شده است، سقف وافل شکل گرفته است.

استفاده از این نوع سیستم سقف امکان اجرای دهانه‌های بلند را در بنای جمشید و خصوصاً کاخ آپادانا فراهم ساخته بود. در شکل زیر نمایی از سقف کاخ آپادانا به تصویر کشیده شده است.

سقف بنای آکروپولیس در یونان

بنای آکروپولیس در یونان دیگر سازه‌ای است که در آن از سقف وافل استفاده شده است.

آکروپولیس در زبان یونانی به معنای مکان مقدس بوده و کاربری این بنا یک دژ و یا قلعه‌ی نظامی بوده است؛ با این توضیحات، ساخت یک سازه با دهانه‌هاي بلندتر جهت استقرار نظامیان، یونانیان باستان را به سمت استفاده از سقف‌های وافل سوق داده بوده است.

این بنا هم‌دوره با بنای تخت جمشید بوده (۴۲۹سال قبل از میلاد حضرت مسیح (ع)) و در شمال شرقی آتن واقع شده است.

در این بنا نیز با استفاده از این سقف دهانه‌های بزرگتری ساخته شده‌اند.

سقف معبد پانتئون در رم (ایتالیا)

در سقف این معبد که به صورت گنبدی‌شکل اجرا شده است، از سیستم سقف وافل استفاده گردیده است.

لازم به ذکر است که ساخت این معبد در سال ۱۱۸ میلادی به پایان رسیده است.

با توجه به کاربری این سازه، یعنی مکانی برای عبادت، استفاده از سقف گنبدی‌شکل برای آن توجیه‌پذیر خواهد بود.

همچنین استفاده از سقف وافل در این سازه را به توزیع مناسب‌تر تنش و امکان ساخت گنبد بزرگ‌تر منسوب کرده‌اند.

موزه های هنرهای زیبای مونترال کانادا

از سازه‌های مدرنی که در آن‌ها از سقف وافل استفاده شده است می‌توان به موزه‌های هنرهای زیبای مونترال کانادا اشاره کرد.

باید توجه داشت که ساخت بنای جدید این موزه، که در آن از سقف وافل استفاده گردیده است، در سال ۱۹۷۲ به پایان رسیده است.

معماری سقف فرودگاه بین‌المللی بمبئی هند

یکی از عمده‌ترین گروه‌ها از سازه‌هایی که در آن‌ها به دلیل نیاز به تأمین دهانه‌های بلند از سقف وافل استفاده می‌گردد، فرودگاه‌ها هستند.

از شناخته‌شده‌ترین فرودگاه‌هایی که در آن از سقف وافل استفاده گردیده است، می‌توان به فرودگاه بین‌المللی بمبئی هند اشاره کرد.

این فرودگاه در سال ۱۹۴۲ افتتاح شده است، اما از سقف وافل برای ساخت ترمینال‌های جدید این فرودگاه در دهه‌ی هشتاد میلادی استفاده گردیده است.

تئاتر ملی سلطنتی لندن، انگلستان

تئاتر ملی سلطنتی انگلستان که با نام تئاتر ملی نیز شناخته می‌شود اصلی‌ترین مجموعه‌ی نمایشی لندن محسوب می‌گردد.

این مجموعه‌ی نمایشی از سال ۱۹۷۶ میلادی آغاز به کار کرده است.

در سقف این مجموعه‌ی نمایشی که از سه سالن تئاتر تشکیل شده است، از سقف وافل استفاده گردیده است که در شکل زیر قابل‌مشاهده می‌باشد.

ساختمان متروی واشنگتن، ایالات متحده‌ی آمریکا

این خط مترو که در ایالت واشنگتن واقع گردیده است، دارای ۱۸۸ کلوکنر خطوط ریلی است که ساخت آن در سال ۱۹۷۶ میلادی به پایان رسیده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

ایستگاه‌های این خط که با سقف وافل اجرا شده‌اند، نماد معماری مدرن در مریکا بوده و در سال ۲۰۰۷ میلادی به عنوان ۱۰۶اُمین طرح برتر معماری آمریکا مورد تقدیر قرار گرفته است.

هلدینگ GS1 در لیسبون، پرتغال

ساختمان مجموعه‌ی شرکت‌های GS1 که در شهر لیسبون پرتغال واقع شده است، در سال ۲۰۱۶ میلادی به بهره‌برداری رسیده است.

در سقف این ساختمان از سقف وافل استفاده گردیده که در شکل قابل مشاهده می‌یاشد.

مجمتع آموزشی Galbraith Hall، دانشگاه UCSD، کایفرنیا، ایالات متحده‌ی آمریکا

این مجتمع آموزشی در دانشگاه کالیفرنیا-سن‌دیگو واقع شده است. کاربری اصلی این مجموعه سالن اجتماعات، کلاس‌های درس و کاربری‌های آموزشی است.

در بازسازی این مجموعه از سقف وافل استفاده گریده است.

پروژه‌ی ODd House، اکوادور

پروژه‌ی Odd House یک پروژه‌ی ویلاسازی مسکونی در شهر کوئینتو در کشور اکوادور بوده که توسط شرکت Odd طراحی و اجرا گردیده است.

در سقف این پروژه که در سال ۲۰۱۵ میلادی به بهره‌برداری رسیده است از سیستم سقف وافل استفاده گردیده است.

سقف وافل ایستگاه راه‌آهن اصفهان

امروزه استفاده از سیستم سقف وافل در ایران کاربرد زیادی داشته و استفاده از آن در حال گسترش است.

از اولین سازه‌هایی که در ایران با سیستم سقف وافل اجرا شده‌اند، می‌توان به سازه‌ی ایستگاه راه‌آهن اصفهان اشاره نمود.

این ایستگاه قطار در سال ۱۳۵۲ احداث شده است.

شکل زیر سقف این ایستگاه راه‌آهن که از نوع سقف وافل است را، به نمایش گذاشته است.

معماری سقف ساختمان کتابخانه‌ی ملی ایران

از دیگر بناهای مهمی که در ایران با سقف وافل اجرا شده است، ساختمان کتابخانه‌ی ملی ایران است.

این ساختمان در سال ۱۳۲۸ احداث شده است، اما در مراحل دیگر توسعه‌ی این بنا در سال‌های بعد از افتتاح، از سقف وافل در ساختمان‌های جدید استفاده شده است.

نمایی از سقف وافل در ساختمان کتابخانه و آرشیو این بنا در شکل زیر نشان داده شده است.

اجرای سقف فرودگاه بین‌المللی شهید مدنی تبریز، ایران

استفاده از سقف وافل در فرودگاه‌ها کاربرد گسترده‌ای دارد.

سازه‌ی فرودگاه بین‌المللی شهید مدنی تبریز، نمونه‌ای از فرودگاه‌های اجراشده با سقف وافل در ایران است.

این فرودگاه در سال ۱۳۲۹ مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، اما در سال‌های بعدی و در جهت احداث ترمینال‌های جدید فرودگاه از سیستم سقف وافل استفاده شده است.

سقف وافل اجراشده در ترمینال ورودی فرودگاه تبریز، در شکل زیر قابل مشاهده است.

جمع بندی

به دلیل کاربردهای گسترده‌ی سقف وافل و مقبولیت بسیار این سیست سقفی در سرتاسر جهان، از این نوع سقف در سازه‌های بسیاری استفاده شده است.

در این مقاله به مهم‌ترین سازه‌هایی که در آن‌ها از سیستم سقف وافل استفاده گردیده بود، اشاره شده است.

می‌توان از این مقاله این نتیجه را گرفت که استفاده از سقف وافل به دلایل مختلفی از جمله جنبه‌های مهندسی و جنبه‌های معماری، از دیرباز تا عصر حاضر مورد استفاده‌ی بشر بوده و با توجه به مقبولیت موجود، ادامه نیز خواهد یافت.