آشنایی با انواع سیستمهای رایج سازه سقف

سیستم‌های سازه سقف در صنعت ساختمان را می‌توان یکی از مهم‌ترین مباحث در علم ساختمان دانست؛ چرا که سقف بالای سر، بیشترین تاثیر را در حفظ جان انسان دارد و اگر به خوبی طراحی و مقاوم‌سازی نشود، ممکن است آثار مخرب بسیاری را برجای بگذارد.

سقف یا سرپناه یکی از اساسی‌ترین نیازهای بشر در این کره‌خاکی است.

انسان از ابتدای حضورش بر روی زمین، همواره در پی داشتن سقف یا سرپناهی برای خود بوده است.

این عضو از ساختمان، وظیفه دارد تا بارهای زنده (افراد) و مرده (مبلمان و …) را به ستون‌ها منتقل نماید.

پیشرفت و توسعه‌ی سقف‌ها در ساختمان از لحاظ محاسباتی و اجرایی را، می‌توان دلیل مناسبی بر مهم بودن سیستم سقف در ساختمان دانست.

انواع سیستم‌های سازه سقف در ساختمان

سیستم‌های سقف ساختمان‌ها در اکثر موارد صاف و تخت دیده می‌شوند که این سادگی گاه بخاطر نوع سیستم سقف است؛ به‌عنوان مثال تیرچه و یونولیت یا دال‌های تخت و گاه به‌دلیل اجرای سقف کاذب.

سیستم‌های سازه سقف در ساختمان با توجه به شرایط مختلف انتخاب می‌گردند تا وظایف انتقال بار را مناسب با شرایط ساختمان‌های مختلف انجام دهند.

انواع سازه سقف رایج

• سقف متحرک
• سقف نیازیت
• طاق ضربی
• کامپوزیت
• دال بتنی
• کامپوزیت کرومیت
• تیرچه و بلوک
• سقف L.C.P
• تیرچه و بلوک کرومیت
• متال دک
• یوبوت
• سقف سبک
• سقف وافل

از جمله عوامل تاثیرگذار بر انتخاب انواع مختلف سازه سقف عبارت‌اند از تعداد طبقات ساختمان، فاصله‌ی (دهانه) ستون‌ها، ارتفاع طبقات و … که هر یک از شرایط، نیاز به استفاده از روش‌های محاسباتی خاصی را در طراحی سقف دارند.

در ادامه به بررسی چند روش‌ اجرا و انواع سیستم‌های سقف در صنعت ساختمان می‌پردازیم.

سیستم اجرای سقف با دال تخت بتنی

این سیستم یکی از ساده‌ترین سقف‌های بتنی می‌باشد که در آن، سقف مستقیما به ستون‌ها متصل است.

درواقع در این سیستم، انتقال بار ساختمان مستقیما از طریق سقف انجام می‌شود و “تیر” درانتقال بار نقشی ندارد.

روش اجرای این سیستم به این طریق است که ابتدا شمع‌بندی و کف‌گذاری انجام می‌شود و پس از آن، مِش یا سفره‌ی آرماتور، طبق نقشه‌های سازه اجرا می‌گردد.

پس از انجام آرماتوربندی نوبت به بتن ریزی یکپارچه بر روی سازه‌ی آماده شده می‌رسد که در نهایت، محصول این عملیات یک صفحه‌ی مسطح و تخت بتن مسلح خواهد بود.

مراحل اجرای سقف دال تخت

1. شمع‌بندی
2. لوله‌گذاری
3. صفحه‌گذاری
4. آرماتوربندی
5. بتن ریزی

نوع دیگری از این سیستم وجود دارد که “تیر-دال” نامیده می‌شود؛ در این روش، دال تخت و تیرها، با کمک یکدیگر به انتقال بارهای ساختمان به ستون‌ها می‌پردازند.

سیستم تیر-دال به دو روش دال یک‌طرفه و دال دوطرفه طراحی و اجرا می‌شود.

مزایا و معایب دال‌های تخت بتنی

از جمله مزایای این سیستم‌های سقف یعنی دال‌های تخت، یک طرفه و دوطرفه می‌توان به سهولت و سرعت اجرا اشاره کرد اما یکی از معایب یا محدودیت‌هایی که این سیستم دارد، اجرای آن برای دهانه‌های بزرگ است زیرا برای کنترل خیز این نوع سقف‌ها، نیاز است تا ارتفاع دال و تیر افزایش یابد تا بتوان فاصله‌ی بین ستون‌ها را افزایش داد.

افزایش ضخامت یا ارتفاع دال با افزایش مصرف بتن و همچنین سنگین شدن ساختمان همراه است که این اتفاق ممکن است در مواقعی مانند زلزله، اثرات مخربی بر جای بگذارد.

امروزه برای رفع این مشکل، نوع جدیدی از سقف‌ها مطرح شده‌اند که به دال‌های مجوف یا مشکب معروف‌اند. در ادامه‌همین مطلب به معرفی و مقایسه این نوع دال‌ها خواهیم پرداخت.

سیستم اجرای سقف با دال مجوف

در این سیستم، برای افزایش ارتفاع دال و در عین حال کاهش و یا ثبت ماندن وزن دال، اقدام به استفاده از اجزاء پرکننده‌ی سبک می‌شود.

روش اجرای این سیستم به این صورت است که ابتدا مراحل شمع‌بندی و کف‌گذاری انجام می‌شود و سپس یک ردیف (مِش) آرماتور در پایین و یک ردیف در بالای مصالح پر کننده اجرا می‌گردد.

پس از تثبیت آرماتورها و مصالح پرکننده، نوبت به بتن ریزی یکپارچه بر روی سقف می‌رسد.

این نوع سیستم سازه سقف (مجوف) در حالت‌های مختلفی اجرا می‌شود که فرق اصلی هر یک از حالات در مصالح پرکننده می‌باشد.

معروف نوع این سقف‌ها “کوبیاکس” و “یوبوت” می‌باشد که در تصویر بالا نشان داده شده است.

اجرای سیستم سازه سقف با دال مشبک (وافل)

این نوع سقف که یکی دیگر از انواع سیستم‌های سقف در صنعت ساختمان می‌باشد، به سقف‌ “وافل” نیز معروف است و در حل مشکل دال‌های تخت، روش کارآمدتری را برگزیده است که طبق آن، دیگر نیازی به استفاده از مصالح پر کننده مانند سیستم کوبیاکس و یوبوت نیز نمی‌باشد.

در سیستم سازه سقف مشبک یا وافل، نوع خاصی از قالب‌های غیرماندگار استفاده می‌شود که می‌توان پس از بتن‌ریزی، آن‌ها را خارج نمود تا بدین ترتیب، علاوه بر افزایش ارتفاع دال، از افزایش وزن (مصالح پرکننده) نیز جلوگیری شود.

یکی دیگر از مزایای این نوع سقف نسبت به سقف‌های کوبیاکس یا یوبوت، این است که در روش سقف‌های مجوف، مصالح پرکننده، یکبار مصرف هستند و داخل بتن باقی می‌مانند؛ اما در سیستم وافل، قالب‌ها پس از استفاده امکان خارج شدن و استفاده‌ی مجدد تا 30 بار بتن ریزی را دارند.

روش اجرای سیستم سقف وافل

روش اجرای سیستم سازه سقف به روش وافل به این صورت است که پس از شمع‌بندی و آماده‌سازی کف، اقدام به چیدن قالب‌ها نموده و بین قالب ها آرماتوربندی انجام می‌شود که این آرماتور‌ها حکم تیرهای فرعی را دارند؛ همچنین سقف‌های وافل را می‌توان به وسیله‌ی قالب‌های یک‌طرفه و دو‌طرفه اجرا نمود.

در مطالب بعدی بیشتر در مورد سقف‌های وافل صحبت خواهیم کرد.