آزمون و ارزیابی غیرمخرب ( NDE خلاصه Nondestructive evaluation ) از گذشته دوره تمدن انسانی را تحت تاثیر قرار داده است. این روش به عنوان یک ابزار ارزیابی غیرمخربه در بهبود کیفیت زندگی بشر نقشی کلیدی داشته و همچنین به میزان قابل توجهی ادراک ما از جهان اطرافمان را توسعه داده است.
فناوری NDE به گونه ای که امروزه آن را مشاهده می نماییم در دوران جنگهای جهانی اول و دوم مورد توجه قرار گرفت.
دوران پس از جنگ های جهانی شاهد پیشرفت ابزارهایی بود که می توانستند خوب پنهان موجود در مواد با قطعات را آشکار کنند.
برگرفته از کتاب آزمون و ارزیابی غیر مخرب مواد از جی پراساد، سی.جی.کی.نیر / ترجمه :دکتر مهرداد آقایی، مجتبی امین
تلخیص، بازنویسی، ویرایش: حسین فرجی
توسعه در حوزه ی الکترونیک در تلی سالهای ۱۹۵۰، کیک مؤثری به اقرایش حساسیت و قابلیت حمل و نقل این ابزارها نموند.
NDE یک فناوری چند منظوره است و داوطلبین آن با پیش زمینه های متفاوتی از آموزش و فناوری به این حوزه وارد می شوند.
مرور اجمالی بر فناوری آزمون و ارزیابی غیرمخرب
تعربف آزمون و ارزیابی غیرمخرب NDE: تمامی روش‌های به کار گرفته شده برای تعیین سلامت مواد و ساختارها بدون تخریب کارایی آنها، آزمون غیرمخرب ( NDT ) نامیده می‌شود.
هدف آزمون و ارزیابی غیرمخرب ( NDE ) استخراج اطلاعات در زمینه حالت فیزیکی شیمیایی، مکانیکی یا متالورژیکی مواد با سازه ها می‌باشد.
این اطلاعات در طی فرایند برهم کنش میان وسیله تولید داده و قطعه آزمون بدست می آید، داده ها می‌توانند با استفاده از پرتو ایکس، پرتو گاما، نوترون، روش‌های فراصوتی روش‌های مغناطیسی و الکترومغناطیسی، یا هر پديده فیزیکی رایج دیگر حاصل شوند.
فاکتور های موثر بر قابلیت اطمینان NDE
- عوامل انسانی
- روش آزمونقطعه آزمون
- نوع عیب با ناپیوستگی
- دانش و ابزار ها
- عوامل ریسک در مقابل ملزومات کاربردی
مواد اصلی مورد استفاده برای فعالیت های مهندسی در چهار دسته فلزات و آلیاژها سرامیکها، پلیمرها و کامپوزیت ها طبقه بندی شده اند. هر یک از این مواد خاص مشخصی دارند.
در ادامه به بحث درمورد روش ها و فرایندهای تولید مواد و کامپوزیت ها و همینطور عیوب مواد و مواد کامپوزیتی و آزمون غیرمخرب می‌پردازد.
کامپوزیت ها به عيوب، خسارات ناشی از ضربه، جذب رطوبت و به تغییرات خواص مواد حساس هستند.
اغلب می بایست با استفاده از روش های NDT شواهدی را جهت ارزیابی یکپارچگی ساختار و تکرارپذیری فرایندهای ساخت جهت اطمینان از استحکام، سفتی، ضخامت تغییرات و همگنی ماده که در طراحی مورد نظر بوده، ایجاد نماییم. معمولا برای این منظور از ترکیبی از روش های NDT مکمل هم استفاده شود.
دو روش معمول Nondestructive evaluation، یعنی فراصوت و پرتونگاری با انرژی پایین به طور موفق برای آزمون، ارزیابی و صحه گذاری قطعات بکار برده می شوند.
روش های دیگر NDT که با عملکردهای موفق متفاوتی به کار برده شده اند به قرار زیر می باشند:
- روش بازرسی چشمی
- روش تقه زنی
- گرمانگاری
- روش ضربه صوتی
- پخش آوایی
- جریان
- گردابی با فرکانس بالا
طراحی و آزمون غیرمخرب
در حال حاضر رهیافت طراحی قطعات سازمانی، بر اساس مفهوم ” تحمل آسیب ” استوار است.
این مفهوم از ابتدا وجود عیوبی را در نظر می گیرد که ممکن است در حین کارکرد رشد کنند.
در این روش تصریح شده است که تا زمانیکه اندازه عیوب با حد مشخصی نرسد، احتمال شکست در فاصله زمانی تعریف شده برای عمر قطعه بسیار پایین می باشد.
پس از این بازه زمانی، امکان ادامه کار، تعمیر یا عدم پذیرش قطعه بر اساس نتایج بازرسی های دوره ای مشخص می شود.
Nondestructive evaluation نقش مهمی در مراحل مختلف طراحی، ساخت و مدیریت چرخه عمر قطعات مهندسی بازی میکند.
معرفی متداول‌ترین روش‌های مورد استفاده در آزمون‌های غیر مخرب
- آزمون نشرآوایی (Acoustic Emission – AE)
- آزمون چشمی (Visual Testing – VT)
- آزمون پرتونگاری (Radiography Testing – RT)
- آزمون ذرات مغناطیسی (Magnetized Testing – MT)
- آزمون فراصوتی (Ultrasonic Testing – UT)
- آزمون مایع نافذ (Liquid Penetrant Testing – PT)
- آزمون الکترومغناطیس (Electromagnetic Testing – ET)
- آزمون نشتی (Leak Testing – LT)
- آزمون دمانگاری فروسرخ (Infrared Testing – IRT)
- آزمون نشت شار مغناطیسی (Magnetic Flux Leakage – MFL)
برگرفته از کتاب آزمون و ارزیابی غیر مخرب مواد از جی پراساد، سی.جی.کی.نیر / ترجمه :دکتر مهرداد آقایی، مجتبی امین
تلخیص، بازنویسی، ویرایش: حسین فرجی
